مجتمع پتروشیمی اراک

نگین سبز

ستاره ای درخشان در قلب ایران زمین،اختری تابناک که خواب به چشمانش راه ندارد.در سپیده دم عصر شکوفایی صنعت در ایران،در بهمن ماه سال 1372،یعنی زمانی که اولفین اول به بهره برداری رسید،مجتمع عظیم پتروشیمی اراک به مثابه یک آرزوی دیرینه،برای تبدیل نفت خام به فرآورده های پتروشیمی،فعا لیت خود را آغاز کرد و سال به سال واحد های جدیدی برای تولید محصولات جدید تربه آن اضافه شد.

پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه هفتم،در جلگه ای وسیع،در فضایی به مساحت 750 هکتاربه عنوان یکی از مهمترین صنایع زیر بنایی کشوراحداث شد و همه ساله واحد های تولیدی جدید تری برای توسعه و گسترش دامنه فعالیت به آن اضافه شد.

22 کیلو متری جاده اراک به بروجرد که تا سال 1368 مرکزی فاقد گیاهان سبز بود.اما امروزه به جایگاه یکی از صنایع استراتژیک ایران تبدیل شده است.

خوراک اصلی این مجتمع عظیم نفت های سبک و سنگین ،گاز طبیعی و آمونیاک است.

نفتا خوراک اصلی مجتمع پتروشیمی اراک است که 70در صد آن توسط یک خط لوله 8 اینچی یه طول 260 کیلومتراز پالایشگاه اصفهان می آید تا در واحد الفین ملکول های آن شکسته شود اما 30 درصد مابقی نفتای مورد نیازاز پالایشگاه اراک تامین می شود.

اگر الفین اول که برای صنایع ایران یک تجربه جدید بود در سال 1372 با حضور مهندسین و کارشناسان ایرانی یه ثمر نمی نشست آن ها هرگز نمی توانستند به چنان تجربه ای دست یابند که چند واحد الفین دیگر را نصب و راه اندازی کنند به گونه ای که امروزه بعد از گذشت زمان کوتاه شاهد احداث الفین های  نهم و دهم درمناطق مختلف کشور هستیم.

در اتاق کنترل واحد الفین تمام پارامتر های فیزیکی ،مکانیکی و شیمیایی با پیشرفته ترین ابزار نظاره می شود.

اتیلن C2H4 یعنی اولین محصول واحد الفین اساس و پایه تولید محصولات بعدی است.

تخصص،تکنولژی تلاش و تحقیقات علمی در کنارمدیریت جوهره وجودی مجتمع اراک را تشکیل می دهد .

در واحد  utility سرویس های جانبی  مانندآب، برق،بخار،هوا،اکسیژن،نیتروژن و برج خنک کننده تامین می شود.

مدیریت ،برنامه ریزی و اجرای دقیق برنامه های توسعه باعث گردید تا زمانی که شرکت وارد بازار بورس شد همه ساله ارزش سهام آن  به افزایشی چشمگیر دست یابد.درسال 1379 یعنی در مدت 12 ماه ارزش سهام پتروشیمی اراک در بازار بورس تهران تقریبا دو برابر شد.همچنین در سال 1379 حجم تولید برای 9 قلم از محصولات حتی از مقدار پیش بینی شده در برنامه تولید بیشتر بود.

مجتمع پتروشیمی اراک توانسته است با استفاده از تخصص و تجربه 4100 نفر نیروی کار رسمی و پیمانکاری بدون حضور یک نفر خارجی چرخ یکی از مهمترین صنایع پتروشیمی کشور را در تمام مدت شبانروز و بدون تعطیل به حرکت در آورد تا نه تنها نیاز کشور را به واردات به حداقل برساند بلکه به جای صدور نفت خام که قیمت چندانی در بازار های جهانی ندارد آن را به محصولات پتروشیمی تبدیل کند که گاهی با 5 برابر ارزش افزوده به کشور های دیگر صادر می شود.

نه تنها کشور های آسیایی نظیرچین ،ژاپن ،کره ،مالزی ، سنگاپورو نیز کشور های صاحب نفت  در حوزه خلیج فارس بلکه کشور های اروپایی مانند آلمان، انگلستان ،ایتالیا ،هلند،اسپانیاو بلژیک  خریدار محصولات پتروشیمی اراک هستند و این بدان معناست که کیفیت محصولات در رده استاندارد های معتبر جهانی جای دارد تولید محصولات متنوع و تامین نیاز های استراتژیک کشور، صادرات مازاد فرآورده ها همچنین مدیریت  تمام واحد های تخصصی به دست ایرانی ،همه و همه از افتخارات و برجستگی های مهم پتروشیمی اراک محسوب می شود.ظرفیت کامل تولیدات مجتمع پتروشیمی اراک بالغ بر1980000تن مواد پلیمری و شیمیایی جامد و مایع است.

درجه بالای خلوص انواع محصولات  جامد و مایع در مجتمع پتروشیمی اراک دلیل اصلی موفقیت است.

واحد های فرآیندی و تولید محصولات 17 واحد را شامل می شود:

واحد اسید استیک موسوم به AA

واحد استات وینیل موسوم به VA

واحد پلی پرو پیلن موسوم به PP

واحد پلی اتیلن سبک خطی موسوم به ALDPE

واحد پلی اتیلن سنگین موسوم به HDPE

واحد بوتادین موسوم به BB

واحد پلی بوتادین رابر PBR

واحد های دیگری مانند اکسید اتیلن ،اتیلن گلیکول ها،2- اتیل هگزانول ، بوتا کلر،آلا کلرهمگی محصولات متعددی را تولید می کنند که خود برای  5000 صنعت پایین دستی مواد حیاتی محسوب می شود.

عوامل متعددی در موفقیت پتروشیمی اراک موثر بودند.بکار گیری سیستم کنترل پیشرفته موسوم به DCS ،PLC ، DAH، بکار گیری  تکنولژی و فن آوری جدید،استفاده از نیروی متخصص و کارآمد ،آموزش و بازآموزی نیرو های متخصص ،نصب راه اندازی و تعمیرات ادواری واحد های مجتمع و حتی ارائه خدمات کارشناسی ،راه اندازی و تعمیرات ادواری برای صنایع دیگر در سراسر کشور ، تولید محصولات متنوع و صادرات محصو لات مهم و منحصر بفرد با کیفیت بالا به بازار های جهانی همه و همه از مجتمع پتروشیمی اراک یک صنعت بالنده ساخته است.

آزمایشگاه مرکزی و تمام آزمایشگاه های اختصاصی واحد های گوناگون نظارت مستمر دارد و خود نیز علاوه بر تجهیزات درون آزمایشگاهی قبل از مرحله تولید ،به هنگام تولید و قبل از پخش محصولات در بازار های مصرف و کیفیت و فرآیند تولید نظارت همه جانبه دارد.

درآزمایشگاه گاز کروماتو گرفی اندازه گیری و تعیین مقدار دقیق کربن ،هیدروژن و نیتروژن که به اختصار CHN نامیده می شود،انجام می شود.

بهداری و کلینیک برای مراجعات و  فوریت های پزشکی در تمام ساعات شبانروز آماده است.

همچنین سازمان حفاظت از محیط زیست برای احداث 400000هکتار فضای سبز و تصفیه انواع پساب های صنعتی لوح سبز را به مجتمع داد.

جامعه جهانی حفاظت از محیط زیست گواهی ایزو 14001را نیز به مجتمع اهدا کرد.

برای نظام مدیریتی و کیفیت محصولات گواهی ایزو 9002 به مجتمع تعلق گرفت و شرکت معتبر  بین المللی BIE که بطور مستقل وضعیت شرکت های جهان را از نظر کیفیت محصولات و رضایت مشتریان بررسی می نماید تندیس طلایی کیفیت را به مجتمع داد.

شهر مهاجران برای  کارکنان و خانوده آنان در 7 کیلومتری پتروشیمی اراک با امکانات رفاهی شهری شامل پارک ,مدرسه و دبیرستان ،مرکز خرید ،مهمانسرا ،مراکز تفریحی و ورزش ،سینما بانک ها ،مسجد و خلاصه هر آنچه که برای زندگی آرام مورد نیاز است احداث شد و همه ساله به امکانات زندگی شهری در این نقطه خوش آب و هوا افزوده می شود.

مجتمع تفریحی و رفاهی توسکا در مازندران   در کناره در یای خزر به خانواده کارکنان صنایع ملی پتروشیمی بویژه پتروشیمی اراک اختصاص دارد که در ایام تعطیلات تابستان و ایام نوروز فصل بهارپیش از همیشه پذیرای کسانی است که در محیط کارشان باید تلاش خستگی ناپذیر را به ثمر برسانند.

با توجه به وجود بازار رقابتی و روبه رشد فناوری ، بخصوص در عرصه نانو ، لازم است عرضه محصولات پتروشیمی هم همگام با فناوری روز انجام شود.

تولید مواد شبه پلیمری با نانوذرات

محققان آمریکایی طبقه جدیدی از مواد به نام نانوپلیمرها درست کرده‌اند که اولین هم ارزهای نانومقیاس پلیمرها به شمار می‌روند. این کار توسط Francesco Stellacci و همکارانش در پژوهشگاه فناوری ماساچوست (MIT) انجام شد. آنها ابتدا نقایصی در دو ناحیه روبروی هم روی سطح نانوذرات کروی شکل ایجاد کردند. سپس ذرات دو ظرفیتی حاصل به صورت یک فیلم ساده به هم متصل ‌شدند. نانوذرات می‌توانند به عنوان واحدهای سازنده برای ساخت گونه‌های مختلف مواد نظیر ابربلورها یا مایعات یونی به کار روند ولی قادر نیستند مانند اتم‌ها و مولکول‌ها در جهت‌های ویژه به هم متصل شوند. به این دلیل است که نانوذرات عموماً به منظور جلوگیری از رشد بیشتر و خوشه‌ای شدن توسط یک لایه پوشانده می‌شوند. سطح خارجی یکنواخت آنها سبب می‌شود تا آنها نتوانند در جهات ویژه و کنترل شده بهم متصل شوند. شکل 1- شمایی از یک زنجیره ذرات طلای پوشیده شده با حلقه‌هایی از مولکول‌های ترکیب متناوبی، که مولکول‌های اتصال‌دهنده در قطب‌ها قرار گرفته‌اند.

Stellacci و همکارانش روشی برای غلبه بر این مشکل ابداع کردند. این پژوهشگران تقارن نانوذرات کروی را با اتصال دولیگاند متفاوت نظیر تیول، به دو قطب آنها از بین بردند. لیگاندهای یک نانوذره برای اتصال به لیگاندهای نانوذره دیگر آزادند و می‌توانند به طور زنجیروار بهم متصل ‌شوند و هم ارزهای نانومقیاس پلیمرها را تشکیل دهند (شکل‌های 1 و 2) این واکنش زنجیری که تنها چند ساعت طول می‌کشد بسیار شبیه روشی است که طی آن مونومرهای نایلون به صورت یک زنجیر پلیمری درمی‌آیند. شکل 2- از ذرات موج‌دار تا زنجیر‌های نانوپلیمری. (A) یک دید از کنار (B) یک دید از بالای ذره موج‌دار که نشان می‌دهد دو نقص قطبی برای تناوب حلقه‌های هم‌مرکز لازم هستند. (C) توصیف شماتیکی از واکنش تشکیل زنجیر.

این دانشمندان نتایج خود را با گرفتن تصاویر TEM از زنجیرهای نانوذره‌ای اثبات کردند. تعداد نانوذرات در هر زنجیر به طور گسترده‌ای متفاوت است و بیشترین مقدار شمارش شده 50000 نانوذره در طول یک زنجیر است. برخی زنجیرها حتی یک فیلم پیوسته به مساحت یک سانتیمتر مربع و ضخامت 60 میکرون تولید کردند. کاربرد اصلی این تحقیق در تولید گروه جدیدی از مواد به نام نانوپلیمر با خواص جدید نظیر تخلخل کنترل شده در مقیاس نانومتر است. این پلیمرها همچنین امکان بررسی بنیادی خواص مواد را فراهم می‌کنند. این محققان نتایج کار خود را در مجله Science منتشر کرده‌اند.

تولید چسب نانوییمحققان موفق به ساخت چسب نانویی شدند.محققان موفق به ساخت چسب نانویی شدند.
این چسب نانویی از سوی دانشمندان انستیتو پلی تکنیک رنسلر در نیویورک ساخته شده که به هنگام قرار گرفتن در بین سطوح مختلف به عنوان عامل چسبنده، تنها یک نانومتر ضخامت دارد.
به گفته دانشمندان این پروژه، ارزان بودن و مقاومت قابل توجه در برابر دماهای بالا از جمله ویژگی های این چسب نانویی به حساب می آید.
چسب های فعلی در مقایسه با چسب نانویی ساخته شده به هنگام قرار گرفتن در بین دو سطح ضخامتی هزار برابر دارند. دانشمندان این انستیتو به رهبری پروفسور رامانات در جریان ساخت این چسب دریافتند که همزمان با بالا رفتن دما تا ??? درجه سلسیوس، استحکام چسب تولید شده بیشتر خواهد شد.
بر اساس گزارش آی.تی.وایر، این چسب با استفاده از زنجیره های کربن، هیدروژن، سیلیکن و سولفور ساخته شده است. این نانوپلیمر در ادامه میان فیلم نازکی از مس و سیلیکا قرار می گیرد.
چنین ترکیبی موجب می شود تا مولکولهای داخلی چسب از حرارت در امان بوده و در عین حال با افزایش دما تا درجه خاصی بر استحکام آن افزود

فناوری نانونتایج مدلسازی مولکولی یا محاسبات، در بخش شیمی تحلیلی کاملا جا افتاده است. مدلسازیهای چند مقیاسی نیز با دقت بالاتر ومحاسبات سنگین تر پیگیری می شود.نتایج مدلسازی مولکولی یا محاسبات، در بخش شیمی تحلیلی کاملا جا افتاده است. مدلسازیهای چند مقیاسی نیز با دقت بالاتر ومحاسبات سنگین تر پیگیری می شود. تئوریهای مولکولی و مدلسازیها، شامل تئوری ساختار الکترونی ومدلسازی به عنوان یک زبان بین المللی علمی در اغلب شاخه های علوم ومهندسی پذیرفته شده است. شیمی، فیزیک، بیولوژی بر مبنای مشاهدات، و دستکاریهایی در حوزه انسانی، به مدلسازی مولکلوی وابسته شده اند. علوم مهندسی این علوم محض را با یکدیگر ترکیب کرده و با ملاحظات اقتصادی و مولفه های کمی فیزیک آن را به حوزه تجارت می رسانند. فیزیک محیطهای پیوسته و تفکر عمیق در طبیعت رفتاری الکترونها در اتم در سالهای ???? میلادی خبر از توسعه مکانیک آماری و مکانیک محیطهای پیوسته می داد. ظهور دانش شیمی- فیزیک و اساس ساختارهای مولکولی دراواخر ???? میلادی حاکی از درک پیوندهای شیمیایی می داد که در نهایت در سالهای ???? توسعه یافت و روشهای شیمی کوانتوم که در سالهای ???? توسعه یافتند. مدلسازی مولکولی یک روش مرکزی است که با درک رفتار کوانتائی مواد، حتی از دیدگاه پیش گویی به موفقیتهایی رسیده است. توسعه تولیدات و عوض شدن پروسه های ساخت وتولید با ظهور مدلسازی مولکولی واثر آن دستخوش دگرگونی شده است مدلسازی مولکولی می تواند به عنوان یک زیر ساخت نامرئی در توسعه علم و فناوری مورد توجه قرار گیرد. پیشرفتهائی در قدرت سخت افزاری کامپیوترها، مسبب پیشرفتهائی در نرم افزارهای شبیه سازی شده است که تغییراتی رویایی را در مدلسازی پدید آورده است و بسیاری از مسائل پیچیده را حل کرده است و حتی در نگرشهای بنیادین علوم، تغییراتی را بوجود آورده است. آیا دانش هوش مصنوعی دنیا را دگرگون خواهد کرد؟
ارزش نتایج محاسباتی، سریعا افزایش خواهد یافت در صورتیکه فورا گسترش و رشد یابد. اما آنها زمانی گرانبها خواهند شد که معنی این نتایج به سمت مهندسی یا نیازهای توسعه، هدایت شود. پیشرفتهایی در قدرت محاسباتی، درک و قابلیتهای ما را در کاربردی کردن فیزیک و شیمی محاسباتی توسعه خواهد داد. همانگونه که پیشرفتهایی بزرگ در تکنولوژی اغلب منشعب از نتایج و مشاهدات آزمایشگاهی است، مدلسازی مولکولی با افزایش دقت در حل پیچیدگیهای مدل به گونه ای که منجر به نتایج سودمند کاربردی شود، در رشد تکنولوژی مفید است. البته نباید از نظر دور داشت که ??% مسائل در ذهن ساخته و پرداخته می شود وابزارهای محاسباتی تنها راهی برای آزمایش، روشهای مختلف حل هستند. مدلسازی موثر و مدیریت نتایج آن، به برداشت کارشناسی و موفقیت آمیز از کدهای مدلسازی مولکولی وابسته است البته، انتخاب روشهای تئوری بر پایه مجموعه شیمی کوانتوم یا پتانسیلهای بر هم کنشی (شبیه سازی مولکولی) حداقل نقش و سطح را در تصمیم سازی ایفاد می کنند. کدام ترکیب برای متعادل کردن زمان و دقت مورد نیاز است؟ بهترین تنظیمات برای بهترین نتایج صنعتی کدامند؟ یک Interface مناسب می تواند در خواست ها را ارزیابی کند و پیشنهاداتی را در جهت برآورد زمان محاسبات و سایر منابع مورد نیاز، به استفاده کننده نشان دهد. همچنین با نشان دادن نتایج و تصویر سازی نتایج محاسبه شده راههایی را برای ارزیابی نشان می دهد

از خورشید پرسیدم این نور چیست ؟
او گفت که هزاران سال است که
در عشق ماه میسوزم و هر طلوع به خودم قول میدهم
که دیگر امشب غروب نمی کنم تا
عشقم را به ماه پیشکش کنم .
اما صد افسوس !
هر شب ماه دیر تر می آید

مجله علوم و تکنولوژی پلیمر از ابتدا تا کنون

مجله علوم و تکنولوژی پلیمر

هدف از انتشار مجلات علمی، گسترش پژوهش در زمینه های مختلف و ارتقا و اعتلای سطح دانش نظری و تجربی و ایجاد ارتباط بین پژوهشگران و اندیشمندان مختلف است. در این راستا، پایه گذاری و انتشار منظم مجله های علمی و تخصصی در زمینه علوم و تکنولوژی پلیمر از جمله اهداف اولیه پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران قرار گرفت. مجله ای که با درج آخرین یافته ها و دستاوردهای علمی، پلی ارتباطی بین بخش های مختلف پژوهشی و صنعتی کشور باشد. بر این اساس، نخستین شماره مجله علوم و تکنولوژی پلیمر (Iranian Journal Polymer of Science and Technology, IJPST) در آبان ماه سال 1367 انتشار یافت.

مجله علوم و تکنولوژی پلیمر ایران طی سال ها انتشار، تلاش قابل توجهی در انعکاس بخشی از یافته های پژوهشی متخصصان دانشگاهی و صنعتی کشور به مخاطبان اعم از مراکز پژوهشی و آموزشی و انواع صنایع پلیمری داشته است. اینک در آستانه برنامه چهارم توسعه کشور ، IJPST چشم انداز پنج ساله خود را ارتقا به جایگاه موفقترین مجله پژوهشی کشور قرار داده است. همچنین، در صدد است تا با افزایش تعداد مقالات در هر مجله و دریافت مقالات به شکل الکترونیکی نتایج پژوهش های بیشتری را در مدت زمان کمتری در معرض بهره برداری پژوهشگران و متخصصان قرار دهد.

متن  کامل  مقالات چاپ شده از سال ???? تا کنون قابل دسترس است

بازگشت پر خیر و برکت حاجی امید مومن را از سرزمین وحی تبریک میگویم

خواستم بگویم زیارت قبول!خواستم بگویم... هرچه گشتم جمله غیر تکراری بگویم دیدم زیارت تکرار است...طواف تکرار است...نماز تکرار است...آنچه تکرار ندارد صیقل یافتن روح است اثر روحانی بر پیکر مادی است باشد که این اتفاق زیبا بهترین فرصت و تداعی خاطرات این سفر شیرین ترین لحظات را رقم بزند.

 مرا در زمستان قرار دادی و جامی تُهی به دستم دادی؟!!...فصل رویشم دیر شده و در این سرزمین رویش دیگر محال است... خدایا...مدت خُفتنم دراز شده ...چه رازیست که من نیافتم! پس فکر کوتاه من کی به رشد و تعالی میرسد...و لایق آمدن به دیارت میشوم! در انتظارم... ... زیارت قبول دوست عزیز حاج امید که در زمزمه های شبانه ات در دیار دوست، حال پریشان ما را هم یادی کرده باشی... همیشه هایت خوش!

از طرف دانشجویان پلیمر ورودی 84

حجت قبول حاجی

دوره­های تکامل علم و تکنولوژی

اگر دوره­های تکامل تولید علم و تکنولوژی را مورد بررسی قرار دهیم، زمانی در عصر کشاورزی قرار داشتیم؛ سپس عصر صنعت شکل گرفت و بعد از آن نیز عصر اطلاعات که در عصر اطلاعات، دانش (Knowledge) به عنوان نیروی هدایت­گر عمل می­کردند. عصر حاضر، عصر ارتباطات است که در این عصر ایده­ها و در واقع بصیرت و دوراندیشی است که به عنوان نیروی محرک در همه زمینه­های تحقیقاتی عمل می­کند.

چرخه عمر تکنولوژی­ها

آینده صنایع پلیمری و مواد پلیمری

یکی از روندهای مؤثر بر صنایع پلیمری آن است که شرکتها از کسب و کار (Business) مواد به سوی کسب و کار علوم زندگی((Life sciences در حال سوق یافتن هستند.روند دیگر حرکت به سمت تولید قطعات و محصولات پلیمری به طور انبوه است؛ در واقع صرف مواد پلیمری تولید نمی­شوند بلکه محصولات پلیمری به صورت قطعات ساخته شده ارائه می­شوند. در این میان تولید پلیمرهای با کارایی بالا (High performance) و پلیمرهای عامل­دار (Functional) که نقش تعیین­کننده­ای در صنایع شیمیایی دارند، همچنان مورد توجه زیاد شرکت­ها هستند ولی روندی که در مورد این دسته از پلیمرها مشاهده می­شود نیز آن است که توسعه آنها توسط صنایعی که این مواد را به کار خواهند گرفت نظیر صنایع الکترونیک، صنایع پزشکی و غیره صورت می­پذیرد.

بنابراین در جمع­بندی مطالب بالا می­توان گفت که در آینده سود حاصل از کسب و کار پلیمرها، از قطعات ساخته شده از آنها حاصل می­شود و نه لزوماً از خود مواد پلیمری.

نقش R&Dها در سودآورکردن صنایع شیمیایی

طبیعت و دستاوردهای مصنوعی

طبیعت نقش مؤثری در هدایت ما ایفا می­کند. با دقیق شدن در طبیعت مثلاً در مورد گیاهان، در چگونگی و نحوه قرارگرفتن استخوان­های جانوران و انسان­ها، در ساختار ماهیچه­ها و غیره، در همه اینها عمل بهینه­سازی (Optimise) به خوبی مشاهده می­شود.

مقایسه مواد طبیعی و سنتزی

در مواد سنتزی انتخاب اجزا بر اساس قیمت است ولی در مواد طبیعی انتخاب اجزا بر اساس بازیافت کامل آنها و کمترین انرژی مورد نیاز برای ایجادشان است. مواد طبیعی دارای خواص ساختاری بسیار مناسبی هستند و کنترل دقیقی در سطوح مولکولی آنها انجام می­گیرد؛ بهینه­ترین طراحی ماکروسکوپیک در آنها صورت گرفته است. در حالیکه در مواد سنتزی تمرکز روی بهینه کردن یک جنبه خاص صورت می­گیرد. در مواد سنتزی ممکن است که ما مواد را ساده و سریع مثلاً با یک قالب­گیری تزریقی ایجاد کنیم ولی با نظم فرامولکولی سازگاری ندارند.

در نهایت موارد زیر را میتوان از طبیعت آموخت:

بازیافت کامل مواد

کنترل در سطح مولکولی

نظم بخشیدن در سطح نانو

پلیمرهای عامل­دار با فرایند پذیری وخواص ساختاری خوب

هم­افزایی بین علوم مواد و علوم زندگی
هم­افزایی بین علوم مواد و علوم زندگی باعث می­شود که:

الف) ما از جعبه­ابزار علوم زندگی (بیوتکنولوژی، Fermentation، Enzymology ) استفاده می­کنیم:

- برای تولید منومرها یا پلیمرها

- برای اصلاح و عامل­دار سازی پلیمرها

ب) از جعبه ابزار علوم مواد برای کاربردهای علوم زندگی استفاده می­کنیم:

- بسته­بندی­های هوشمند

- برای تولید پلیمرهای زیست­سازگار و قابل بازیافت در طبیعت

به سوی نانوتکنولوژی مولکولی

بررسی­ها نشان می­دهند که تحقیقات ما زمانی در سطح ماکرو و بعد میکرو بود و اکنون در سطح نانو است. در واقع جهت­گیری ما از سال 1950 تا 2050 به­سمت نانوتکنولوژی است و علوم آینده در این راستا قرار می­گیرند. باید به جهت­گیری خود توجه کنیم و وضعیت آینده را در نظر بگیریم. مثلاً در کارخانجات فعلی، هر بار محصول متفاوتی با فرآیند متفاوت تولید می­کنیم، به مصرف انرژی و مواد اولیه زیادی نیاز داریم و ضایعات فراوان است. ولی در صنایع آینده سیستم عوض می­شود و گیاهان به عنوان کارخانجات تولید کننده عمل خواهند کرد. سیستم­ها از طریق آنزیم­ها کنترل می­شوند و توجه ما به حرکت تک­تک مولکول­ها در طی یک فرآیند معطوف خواهد شد.

نتیجه­گیری کلی

پلیمرهای مقاوم حرارتی

هنگامی که ترکیبات آلی در دمای بالا حرارت داده می شوند، به تشکیل ترکیبات آروماتیک تمایل پیدا می کنند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که پلیمرهای آروماتیک باید در مقابل دماهای بالا مقاوم باشند. انواع وسیعی از پلیمرها که واحد های تکراری آروماتیک دارند، در سالهای اخیر توسعه و تکامل داده شده اند. این پلیمرها در صنایع هوا- فضا مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا در برابر دمای زیاد پایداری مطلوبی از خود نشان می دهند.
    برای این که یک پلیمر در برابر حرارت و در برابر گرما مقاوم تلقی شود، نباید در زیر دمای 400 درجه سانتی گراد تجزیه شود. هم چنین باید خواص مورد نیاز و سودمند خود را تا دماهای نزدیک به دمای تجزیه حفظ کند.
    این گونه پلیمرها دارای Tg بالا و دمای ذوب بالا هستند. پس می توان گفت پلیمرهای مقاوم حرارتی به پلیمرهایی گفته می شود که در دمای بالا بکار برده می شوند، به طوری که خواص مکانیکی، شیمیایی و ساختاری آنها، با خواص سایر پلیمرها در دماهای پایین متفاوت باشد.
    پلیمرهای مقاوم حرارتی به طور عمده در صنایع اتومبیل سازی، صنایع هوا- فضا، قطعات الکترونیکی، عایق ها، لوله ها، انواع صافی ها، صنایع آشپزی و خانگی، چسب ها و پوشش سیم های مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد.
    پلیمرهای یاد شده هم به روش آلی و هم به روش معدنی تهیه می شوند. ذکر این نکته مهم است که روش آلی متداول تر و اغلب پژوهش ها توسط دانشمندان پلیمر در این زمینه ها به ثمر رسیده است.
    
    پایداری حرارتی
    پایداری حرارتی پلیمرها، تابع فاکتورهای گوناگونی است. از آنجا که مقاومت حرارتی تابعی از انرژی پیوندی است، وقتی دما به حدی برسد که باعث شود پیوندها گسیخته شوند، پلیمر از طریق انرژی ارتعاشی شکسته می شود. پس پلیمرهایی که دارای پیوند ضعیفی هستند در دمای بالا قابل استفاده نیستند و از بکار بردن منومرها و هم چنین گروه های عاملی که باعث می شود این پدیده تشدید شود، باید خودداری کرد. البته گروه هایی مانند اتر یا سولفون، نسبت به گروه هایی مانند آلکیل و NH و OH پایدارتر هستند، ولی وارد کردن گروه هایی مانند اتروسولفون و یا گروههای پایدار دیگر صرفاً بخاطر بالا بردن مقاومت حرارتی نیست، بلکه باعث بالا رفتن حلالیت نیز می شوند.     

تاثیرات متقابلی که بین دو گونه پلیمری وجود دارد، ناشی از تاثیرات متقابل قطبی- قطبی، و پیوند هیدروژنی (6-10 Kcal/mol) است که باعث بالا رفتن مقاومت حرارتی در پلیمرها می شوند. این قبیل پلیمرها باید قطبی و دارای عامل هایی باشند که پیوند هیدروژنی را بوجود آورند، مانند: پلی ایمیدها و پلی یورتانها.
    انرژی رزونانسی که به وضوح در آروماتیک ها به چشم می خورد، مخصوصاً در حلقه های هتروسیکل و فنیلها و کلاً پلیمرهایی که استخوان بندی آروماتیکی دارند باعث افزایش مقاومت حرارتی می شوند.
    در مورد واحدهای تکراری حلقوی، شکستگی یک پیوند در یک حلقه باعث پایین آمدن وزن مولکولی نمی شود و احتمال شکستگی دو پیوند در یک حلقه کم است.
    پلیمرهای نردبانی یا نیمه نردبانی پایداری حرارتی بالاتری نسبت به پلیمرهای زنجیره باز دارند. بنابراین اتصالات عرضی موجب صلب پلیمرهای خطی می شوند که شامل حلقه های آروماتیک با چند پیوند یگانه مجزا هستند.
    با توجه به نکاتی که ذکر شد برای تهیه پلیمرهای مقاوم حرارتی باید نکات زیر رعایت شوند.
    - استفاده از ساختارهایی که شامل قوی ترین پیوند های شیمیایی هستند. مانند ترکیبات هتروآروماتیک، آروماتیک اترها و عدم استفاده از ساختارهایی که دارای پیوند ضعیف مثل آلکیلن- آلیسیکلیک و هیدروکربن های غیر اشباع می باشند.
    - ساختمان ترکیب باید به گونه ای باشد که به سمت پایدار بودن میل کند، پایداری رزونانسی آن زیاد باشد و بالاخره ساختارهای حلقوی باید طول پیوند عادی داشته باشند، به نحوی که اگر یک پیوند شکسته شد، ساختار اصلی، اتم ها را کنار هم نگه دارد.
    
    لباس فضا نوردان
    امروزه در زمینه پلیمرهای مقاوم حرارتی پیشرفت های زیادی حاصل شده است. پژوهشگری به نام کارل اسی مارول که یک محقق برجسته در زمینه مقاومت حرارتی پلیمرها است، باعث توسعه تجارتی پلی بنزایمیدازول، با نام تجارتی PBI ، شده است که به شکل الیاف برای تهیه لباس فضانوردان مورد استفاده قرار می گیرد. البته این تنها یکی از موارد کاربردهای متنوع پلیمرهای مقاوم حرارتی در برنامه های فضایی است. بی تردید اگر سالها پژوهش علمی و آزمایش های گوناگون موجب کشف الیاف پلیمری مقاوم برای تهیه لباس فضا نوردان نمی شد، هیچ فضا نوردی نمی توانست به فضا سفر کند.
    طی سال های اخیر گونه های وسیعی از پلیمرهای آروماتیک و آلی فلزی مقاوم در برابر گرما، توسعه و تکامل داده شده اند، که تعداد کمی از آنها به علت قیمت بالای آنها در تجارت قابل قبول نبوده اند. پلیمرهای آروماتیک، به خاطر اسکلت ساختاری صلب، دمای گذار شیشه ای Tg و ویسکوزیته بالا، قابلیت حلالیت کم دارند، بنابراین سخت تر از سایر پلیمرها هستند.     

در حال حاضر بالاترین حد مقاومت گرمایی از پلیمرهای آلی بدست آمده است، بنابراین در سال های اخیر تاکید روی معرفی تفاوت های ساختاری پلیمرها بوده است. پیوستن گروه های انعطاف پذیر مانند اتر یا سولفون در اسکلت، یک راهکار است. هر چند این اقدامات باعث حلالیت بیشتر، ویسکوزیته کمتر و معمولاً پایداری حرارتی کم می شود. نگرش دیگر برای وارد کردن گروههای آروماتیک حلقه ای این است که به صورت عمودی در اسکلت صفحه ای آروماتیک قرار می گیرد. همان طور که در پلی بنزایمیدازول اشاره شد این ساختارها که »کاردو پلیمر« نامیده می شوند معمولاً پایداری بالایی دارند، بدون این که خواص دمایی آنها از بین برود.
    

وارد کردن اسکلت با گروههای فعال که در اثر گرما موجب افزایش واکنش حلقه ای بین مولکولی می شوند، راهی دیگر برای پیشرفت روندکار است. مهم ترین و پرمحصول ترین راه از نقطه نظر توسعه تجارتی، سنتز الیگومرهای آروماتیک یا پلیمرهایی است که با گروههای پایانی فعالی، خاتمه داده شده اند. الیگومرهایی که انتهای آنها فعال شده اند، در دمای نسبتاً پایین ذوب می شوند و در انواع حلال ها نیز حل می شوند. هم چنین در موقع حرارت دادن به پلیمرهای شبکه ای پایدار تبدیل می شوند.
    
    مقاومت در برابر حرارت
    هنگامی که از پلیمرهای مقاومت حرارتی صحبت می شود باید مقاومت حرارتی آنها را برحسب زمان و دما تعریف کنیم. افزایش هر کدام از فاکتورهای ذکر شده موجب کاهش طول عمر پلیمر می شود و اگر هر دو فاکتور افزایش یابند طول عمر به صورت لگاریتمی کاهش می یابد.
    به طور کلی اگر یک پلیمر به عنوان پلیمر مقاوم حرارتی در نظر گرفته می شود، باید به مدت طولانی در 250 درجه سانتی گراد، در زمان های متوسط در پانصد درجه سانتی گراد و در کوتاه مدت در دمای یکهزار درجه سانتی گراد خواص فیزیکی خود را حفظ کند. به طور دقیق تر یک پلیمر مقاوم حرارتی باید طی سه هزار ساعت و در حرارت 177 درجه سانتی گراد، یا طی یکهزار ساعت در 260 درجه سانتی گراد، یا طی یک ساعت در 538 درجه سانتی گراد و یا طی 5 دقیقه در 816 درجه سانتی گراد، خواص فیزیکی خود را از دست ندهد.
    برخی از شرایط ضروری برای پلیمرهای مقاوم حرارتی، بالا بودن نقطه ذوب، پایداری در برابر تخریب اکسیداسیونی در دمای بالا، مقاومت در برابر فرآیندهای حرارتی و واکنش گرمای شیمیایی است. سه روش اصلی برای بالا بردن مقاومت حرارتی پلیمرها وجود دارد. افزایش بلورینگی، افزایش اتصال عرضی و حذف اتصال های ضعیفی که در اثر حرارت اکسید می شوند. افزایش بلورینگی، کاربرد پلیمرها را در دمای بالا محدود می کند. زیرا موجب کاهش حلالیت و اختلال در فرآورش می شود.
    برقرار کردن اتصال های عرضی در الیگومرها روش مناسبی است و خواص پلیمر را به طور واقعی اما غیر قابل برگشت تغییر می دهد. اتصالاتی که باید حذف شود شامل اتصال های آلکیلی، آلیسیکلی، غیر اشباع و هیدروکربن های غیر آروماتیک و پیوند NH است .
    

اما اتصالاتی که مفید است شامل سیستم های آروماتیکی، اتر، سولفون و ایمید و آمیدها هستند. این عوامل پایدار کننده به صورت پل در ساختار پلیمر واقع و موجب پایداری آنها می شوند. از طرفی ضروری است که پلیمر از قابلیت به کار گیری و امکان فرآورش مناسب برخوردار باشد. پس باید تغییرات ساختاری طوری باشد که حلالیت و فرآورش مناسب تر داشته باشند. برای این منظور باید از واحد های انعطاف پذیرِ اتر، سولفون، آلکیل و همچنین از کوپلیمره کردن، و تهیه ساختارهایی با زنجیر نامنظم استفاده کرد.
    به طور کلی پلیمرهای مقاوم حرارتی به چهار دسته تقسیم می شوند.
    پلیمرهای تراکم ساده، مانند پلیمرهایی که از حلقه آروماتیک تشکیل شده اند و با اتصالات تراکمی به یکدیگر متصل هستند.
    پلیمرهای هتروسیکل، یعنی پلیمرهایی که از حلقه های آروماتیک تشکیل شده اند اما از طریق حلقه های هتروسیکل به هم وصل شده اند.
    کوپلیمرهای ترکیبی تراکمی هتروسیکل، یعنی پلیمرهایی که شامل ترکیبی از اتصال های تراکمی ساده و حلقه های هتروسیکل می باشند و پلیمرهای نردبانی که شامل دو رشته زنجیر هستند.

پلی یورتان : کوپلیمری پرکاربرد

آزاده آصف نژاد

دانشجوی دکترای مهندسی پزشکی – بیومواد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات
  الاستومرهای پلی یورتانی، خانواده‌ای از کوپلیمرهای توده‌ای بخش شده است که کاربردهای مهمی در زمینه‌های گوناگون صنعتی و پزشکی پیدا کرده است. اولین پلی یورتان، از واکنش دی‌ایزوسیانات آلیفاتیک با دی‌آمین به‌دست آمد. اتو بایر و همکارانش اولین بار این  پلی‌یورتان را معرفی نمودندکه به شدت آبدوست بود و بنابراین به عنوان پلاستیک یا فیبر نمی‌توانست مورد استفاده قرار گیرد. واکنش بین دی‌ایزوسیانات‌های آلیفاتیک و گلیکول‌ها منجر به تولید پلی یورتانی با خصوصیات پلاستیکی و فیبری گردید. به دنبال آن، با استفاده از دی‌ایزوسیانات آروماتیک و گلیکول‌های با وزن مولکولی بسیار بالا، پلی‌ یورتانی به‌دست آمد که خانواده مهمی از الاستومرهای ترموپلاستیک به شمار می‌رود.

گواهینامه ها 

مجتمع پتروشیمی شیراز درسال 1378 ازطرف سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان صنعت پاک و درسال 1379 بعنوان صنعت سبز برگزیده شد. این مجتمع درسال 1380 نیز مفتخر به دریافت لوح صنعت سبز گردید. 
استقرارنظام مدیریت تضمین کیفیت (ISO-9002) درکلیه واحدهای مناطق سه گانه طی سالهای 1377 تا 1380 تحقق یافت و گواهینامه مربوطه ازطرف شرکت  SGS انگلیس به مجتمع اعطاء گردید.
همچنین درسال 1380 مجتمع موفق به استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی  (ISO-14001)و دریافت گواهینامه مربوطه ازشرکت SGS سوئیس گردید و درسال 1381 نیز به اخذ  گواهینامه های مدیریت ایمنی و بهداشت  حرفه ای  OHSAS-18001 و IQ-NET  از شرکت  DQS آلمان به مجتمع پتروشیمی شیراز نائل گردید.

مجتمع پتروشیمی شیراز در سال 1382 با اخذ گواهینامه IMS از شرکت DQS آلمان ، سیستم مدیریت یکپارچه را مستقر ساخته است . در این راستا ضمن تلاش برای ارتقای کمی و کیفی محصولات خود و التزام به جلب رضایت مشتری ،بر پیشگیری از وقوع حوادث و کاهش آلاینده های زیست محیطی نیز اهتمام تام دارد.

محصولات

مجتمع پتروشیمی شیراز 16 محصول میانی و نهائی را تولید و به بازار مصرف عرضه می نماید.

محصولات مجتمع از کودهای شیمیایی تا موارد مورد مصرف در صنایع شوینده و دیگر صنایع پایین دستی را شامل می شود.
 

نوع و مشخصه های محصولات تولیدی با انتخاب هر کدام از جداول زیر قابل دسترسی میباشد.
 

تغییر رمز
[عناوین آرشیوشده]